(trigger scapula)

Co to jest łopatka trzaskająca?

Łopatka trzaskająca jest to problem związany z barkiem, który polega na bolesnym i słyszalnym trzeszczeniu i przeskakiwaniu w okolicy łopatki. Główną funkcją łopatki jest prawidłowe podpieranie kulki, czyli głowy kości ramiennej. Aby tak się stało łopatka musi swobodnie poruszać się po ścianie klatki piersiowej. W warunkach prawidłowych łopatka w sposób gładki ślizga się po żebrach dzięki prawidłowej funkcji mięśni i obecności kaletek, czyli zbiorników ułatwiających poślizg. W niektórych sytuacjach może dochodzić do zaburzenia „ślizgu”, czyli ruchu łopatki – przyczyny powstawania tego zaburzenia nie są do końca znane. Możliwe, że dzieje się tak w wyniku nadmiernych obciążeń lub zmiany techniki treningu. Bywa też, że problem może się ujawnić po zmniejszeniu dotychczasowej aktywności – długotrwała praca siedząca lub choroba, która zmusiła pacjenta do zaprzestania tradycyjnej aktywności sportowej, może spowodować osłabienie kontroli mięśniowej i zaburzenie ruchu łopatki. Czasami problem polega tylko na nieprawidłowym ruchu łopatki, czasami towarzyszy temu również słyszalne trzeszczenie. Nie u wszystkich trzeszczenie jest bolesne – w takiej sytuacji łopatkę trzaskającą traktuje się jako pewną odmienność lub „urodę”. W chwili, gdy strzelanie w okolicy łopatki staje się bolesne – jest to już choroba ortopedyczna wymagająca diagnostyki i leczenia.

Przyczyny łopatki trzaskającej

Najczęściej przyczyna łopatki trzaskającej jest nieznana. Zarówno mechanizm powstawania, jak i precyzyjne określenie źródła „trzasków” nie jest jasne. Wydaje się, że „chrupanie” pochodzi z kaletek, czyli zbiorników maziowych znajdujących się w okolicy łopatki, czasami także z okolicy stawu barkowo-obojczykowego. Uważa się, że jest to zaburzenie funkcji łopatki. Znacznie rzadziej przyczyną łopatki trzaskającej są zmiany mechaniczne lub anatomicznie, które mogą wtórnie powodować zaburzenia funkcji łopatki. Najczęstsze zmiany tego typu to:

• Ciała wolne w przestrzeni łopatkowo-żebrowej (czyli drobne fragmenty chrzęstno-kostne, której mogą powstawać w niektórych chorobach w stawach i kaletkach maziowych, np. w chondromatozie).
• Deformacje kostne łopatki (tzw. wyrośla chrzęstno-kostne łopatki).
• Zaburzenia kostne żeber i inne zmiany ściany klatki piersiowej.

Objawy łopatki trzaskającej

Najczęstszym objawem łopatki trzaskającej jest:

1. Ból okolicy barki i łopatki,
2. Słyszalne i wyczuwalne trzeszczenie i przeskakiwanie w okolicy łopatki i stawu barkowo-obojczykowego.

Diagnostyka łopatki trzaskającej

Aby potwierdzić rozpoznanie łopatki trzaskającej istotne jest badanie kliniczne, czyli ocena funkcji barku i ruchu łopatki. Celem dodatkowych badań obrazowych jest wykluczenie mechanicznych przyczyn opisanych powyżej. Najczęściej wykonuje się RTG i USG barku oraz tomografię komputerową barku z uwzględnieniem przestrzeni łopatkowo-żebrowej.

Leczenie łopatki trzaskającej

W najczęstszej sytuacji, gdy łopatka trzaskająca nie ma przyczyny mechanicznej, leczenie jest nieoperacyjne i polega na rehabilitacji. Celem fizjoterapii jest zmniejszenie bólu, a następnie poprawa funkcji i stabilizacji łopatki. Jest to proces, który odbywa się stopniowo i wymaga odpowiednio długiego czasu. Leczenie operacyjne, czyli artroskopię przestrzeni łopatkowo-żebrowej wykonuje się w przypadku obecności mechanicznych deformacji w tej okolicy. Podczas artroskopii przestrzeni łopatkowo-żebrowej usuwa się ciała wolne lub zmiany kostne, które spowodowały zaburzenie „ślizgu” łopatki. W takich sytuacjach rehabilitacja barku bez usunięcia przyczyny mechanicznej bywa zwykle nieskuteczna.