Niestabilność stawu łopatkowo-ramiennego
(shoulder instability)
Co to jest niestabilność stawu łopatkowo-ramiennego?
Staw łopatkowo-ramienny jest stawem kulistym, o największej ruchomości w ludzkim ciele – z tego powodu najczęściej ulega zwichnięciu. Zwichnięcie barku to tzw. „wypadniecie barku”, czyli całkowite przemieszczenie głowy kości ramiennej względem panewki łopatki. Zwichnięcie barku może być pojedynczym zdarzeniem, ale może również stać się powtarzalne, czyli nawracające. Wielokrotne „wypadanie barku” nazywa się niestabilnością stawu ramienno-łopatkowego. O ruchomości i jednocześnie stabilności stawu decyduje jego specyficzna budowa, na którą składają się elementy kostne: głowa kości ramiennej i panewka łopatki, charakterystyczny układ więzadłowy (czyli wzmocnienia torebki stawowej) i obrąbek panewki oraz otaczające staw mięśnie. Mięśnie odgrywają rolę stabilizatorów czynnych, natomiast stabilizatorami biernymi są elementy kostne i więzadłowe. Wszystkie te elementy odpowiadają za stabilność stawu, czyli prawidłowe położenie „kulki” (głowy kości ramiennej) w panewce podczas ruchów barku. W zależności od kierunku przemieszczania się głowy kości ramiennej względem panewki mówi się o niestabilności przedniej, tylnej i wielokierunkowej. Niestabilność stawu łopatkowo-ramiennego dotyczy zwykle młodych chorych, najczęściej w wieku od kilkunastu do ok. 40 lat.
Przyczyny niestabilności stawu łopatkowo-ramiennego
Najczęstszą przyczyną niestabilności jest zwykle uraz, który powoduje powstanie uszkodzeń mechanicznych w stawie łopatkowo-ramiennym. Uważa się także, że uraz nakłada się na pewne predyspozycje genetyczne – elastyczność tkanek, stan mięśni, być może także naturalny kształt głowy kości ramiennej i łopatki. Istnieją jednak pewne typy niestabilności, których przyczyną są zaburzenia funkcjonalne barku – w takich sytuacjach niestabilność dotyczy zwykle zaburzeń kontroli mięśniowej, bez strukturalnych, mechanicznych uszkodzeń w stawie łopatkowo-ramiennym – jest to grupa tzw. niestabilności funkcjonalnych barku. Dokładna przyczyna zaburzeń funkcjonalnych nie jest jeszcze poznana.
Objawy niestabilności stawu łopatkowo-ramiennego
Najczęstszym objawem niestabilności stawu łopatkowo-ramiennego jest nawracający epizod „wypadania” barku. Oznacza to, że dochodzi do kolejnego zwichnięcia (gdy bark pacjenta wymaga repozycji przez osobę trzecią) lub podwichnięcia (gdy nastawienie barku odbywa się spontanicznie). Dodatkowo mogą występować objawy bólu i braku kontroli nad barkiem.
Diagnostyka niestabilności stawu łopatkowo-ramiennego
Diagnostyka niestabilności barku polega na dokładnym badaniu klinicznym. Podczas badania konieczne jest określenie kierunku niestabilności – w tym celu wykonuje się testy oceniające stabilność stawu. Dodatkowo niezbędne są badania obrazowe MRI i/lub tomografii komputerowej barku. USG barku zwykle nie wnosi kluczowych informacji potrzebnych przed ewentualnym leczeniem, więc w przypadku niestabilności barku ma zdecydowanie mniejszą wartość.
Leczenie niestabilności stawu łopatkowo-ramiennego
Najważniejsze w przypadku niestabilności stawu łopatkowo-ramiennego jest odpowiednie rozpoznanie typu (i kierunku) niestabilności. Dopiero wtedy, wspomagając się badaniami obrazowymi możliwa jest właściwa diagnoza i kwalifikacja do leczenia rehabilitacyjnego bądź chirurgicznego.
