(shoulder arthroplasty)

Endoprotezę barku wykonuje się u pacjentów z zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową barku, a dokładnie stawu łopatkowo-ramiennego. Dodatkowym wskazaniem do endoprotezy mogą być:

• niektóre typy złamań lub zwichnięć
• martwica głowy kości ramiennej
• guzy końca bliższego kości ramiennej
• inne rzadsze choroby okolicy barku

Operacja endoprotezoplastyki polega na usunięciu zniszczonych powierzchni stawowych i zastąpieniu ich gładką powierzchnią sztucznych elementów, czyli endoprotezą. Endoproteza barku ma istotne działanie przeciwbólowe, dodatkowo także daje szansę na przywrócenie ruchomości barku. Obecnie stosuje się dwa główne typy endoprotez barku:

1. Endoproteza anatomiczna barku, gdy wymienione powierzchnie endoprotezy przypominają naturalny kształt anatomiczny panewki łopatki i głowy kości ramiennej. Aby funkcja barku po ten endoprotezie była zachowana konieczny jest sprawnie działający silnik, czyli zachowany stożek rotatorów.
2. Endoproteza odwrócona barku – elementy endoprotezy są ustawione odwrotnie niż w przypadku anatomicznej budowy stawu: po stronie panewki, czyli naturalnie „wklęsłej” okolicy łopatki zakłada się tzw. sferę, czyli element kulisty endoprotezy. Po stronie naturalnej kulki, jaką jest głowa kości ramiennej – zakłada się wklęsłą wkładkę endoprotezy. Zamiana ta powoduje, że mięsień naramienny może stać się głównym „silnikiem” barku, dzięki czemu rola mięśni stożka rotatorów w tej sytuacji jest mniej istotna – jest to więc rozwiązanie dla pacjentów, którzy oprócz zniszczenia elementów kostnych stawu mają jeszcze towarzyszące uszkodzenie ścięgien stożka rotatorów.

Endoprotezę barku wykonuje się rutynowo, choć rzadziej niż endoprotezę biodra lub kolana.

Po operacji endoprotezy barku

Po operacji pobyt w szpitalu trwa zwykle 1-2 dni. W standardowych przypadkach unieruchomienie w temblaku stosuje się przez okres 3-4 tygodni u chorych z endoprotezą anatomiczną (konieczny jest okres wygojenia ścięgna mięśnia podłopatkowego – ścięgno to najpierw się przecina, aby uzyskać wgląd do stawu, zaś kończąc operację przyszywa się ścięgno do kości aby zamknąć staw i przywrócić prawidłową funkcję mięśnia) oraz przez 3-10 dni u chorych z endoprotezą odwróconą. Powrót do aktywności dnia codziennego zwykle zajmuje ok. 2-3 miesięcy, zaś ostateczny efekt endoprotezy widoczny jest po 6-12 miesiącach.

Rehabilitacja po operacji

Praktycznie natychmiast po operacji zaczyna się delikatną rehabilitację operowanej kończyny. Od 6 tygodnia rozpoczyna się stopniowy proces rozciągania, a więc odzyskiwania ruchomości barku. Bardzo ważne jest, aby proces rehabilitacji był delikatny, a intensywność ćwiczeń dobierana indywidualnie do stanu pacjenta.

Zbyt agresywna rehabilitacja może nasilać ból, wydłużyć proces odzyskiwania ruchomości, a w skrajnych sytuacjach doprowadzić do obluzowania lub zwichnięcia endoprotezy.