(subacromial pain syndrome)

Co to jest konflikt podbarkowy?

Konflikt podbarkowy jest jedną z najczęstszych przyczyn bólu barku. W tej chorobie nie ma uszkodzeń mechanicznych poszczególnych elementów stawu, ale zaburzenia funkcji barku. Źródłem bólu jest ucisk na elementy przestrzeni podbarkowej, czyli okolicę ograniczoną od góry wyrostkiem barkowym łopatki, a od dołu głową kości ramiennej. W tej ograniczonej przestrzeni znajdują się ścięgna stożka rotatorów. Pomiędzy ścięgnami i wyrostkiem barkowym znajduje się kaletka podbarkowa, czyli niewielki zbiornik z płynem, który w normalnych warunkach ułatwia poślizg. W sytuacji patologicznej (uraz, wady postawy i związane z tym przykurcze mięśniowe, zmiany zwyrodnieniowe ścięgien) dochodzi do zaburzenia prawidłowego ruchu i zmniejszenia tej przestrzeni, czyli konfliktu pomiędzy ścięgnami i kaletką, a wyrostkiem barkowym łopatki. Czasami zaburzenia zwyrodnieniowe ścięgien (tendinopatia), które powodują zmianę ich grubości i elastyczności mogą również powodować zaburzenie funkcji barku.

Przyczyny konfliktu podbarkowego

Nie są znane jeszcze dokładnie wszystkie mechanizmy powodujące ból w tej okolicy, ale niezależnie od przyczyny prowadzą one do zapalenia kaletki podbarkowej i rozwoju zespołu bólowego. Ból barku zaś powoduje zaburzenie funkcji mięśni, czyli nasila „konflikt”. W ten sposób powstaje typowe błędne koło, które należy przerwać, by doprowadzić do wyleczenia. Czasami ból jest skutkiem „pogrubienia”, czyli zaburzenia struktury ścięgien stożka rotatorów bez ich uszkodzenia mechanicznego. Jest to tzw. tendinopatia, najczęściej dotycząca ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego. Obecnie wiemy, że mechanizmy powstawania bólu w tej okolicy barku są bardziej złożone i zależą od wielu czynników nie do końca jeszcze poznanych. W przeszłości istniała teoria, że jedną z przyczyn konfliktu podbarkowego był „zakrzywiony” wyrostek barkowy, który miał powodować podrażnienie kaletki podbarkowej. Z tego powodu proponowano pacjentom wygładzenie wyrostka barkowego od spodu, czyli akromioplastykę. Obecnie wiadomo, że jest to niezmiernie rzadka sytuacja, a leczenie chirurgiczne jest w tej chorobie zwykle niepotrzebne. Z tego względu nazwa konflikt podbarkowy w literaturze bywa zastępowana inną nazwą, która jest mniej chwytna, ale lepiej oddaje bardziej złożony charakter bólu pochodzącego z tej okolicy, czyli „ból związany z przestrzenią podbarkową” (subacromial pain syndrome).

Najczęstsze objawy konfliktu podbarkowego

Głównym objawem konfliktu podbarkowego jest ból, szczególnie przy aktywności i obciążaniu kończyny (sport, praca fizyczna). W sytuacji długotrwałego konfliktu mogą pojawiać się bóle nocne i spoczynkowe, a także ograniczenia ruchomości spowodowane bólem.

Diagnostyka konfliktu podbarkowego

Diagnostyka konfliktu podbarkowego polega na dokładnym badaniu klinicznym. Podczas badani ortopedycznego ocenia się różne aspekty funkcji barku, w tym wykonuje się testy charakterystyczne dla konfliktu podbarkowego. Diagnostyka obrazowa polega na wykluczeniu patologii kostnych w badaniu RTG i ocenie ścięgien i kaletki w USG barku. W przypadkach niejasnych, lub w sytuacji, gdy ból utrzymuje się mimo prawidłowego leczenia rehabilitacyjnego, wykonuje się dodatkowo badanie rezonansu magnetycznego (MRI barku).

Leczenie konfliktu podbarkowego

Leczenie jest zwykle nieoperacyjne i polega na złagodzeniu bólu przez podanie leków przeciwzapalnych (doustnie lub częściej w postaci bezpośredniej iniekcji do kaletki podbarkowej pod kontrolą USG), a następnie rehabilitacji, której celem jest przywrócenie prawidłowej funkcji łopatki i pozostałych mięśni wpływających na pracę barku. W przypadku tendinopatii bardzo istotną rolę odgrywa czas leczenia, ponieważ proces przebudowy ścięgien i przywrócenia ich uprzedniej „grubości” może zająć kilka miesięcy. Kluczową rolą w procesie powrotu do zdrowia jest prawidłowo i regularnie prowadzona rehabilitacja oraz unikanie kolejnych bodźców bólowych – czyli czasowe ograniczenie aktywności do czasu przywrócenia prawidłowej funkcji barku. Obecnie niezmiernie rzadko proponuje się leczenie chirurgiczne konfliktu podbarkowego. Tylko w przypadku długotrwałego, nawracającego i nieustępującego zapalenia kaletki podbarkowej, mimo prawidłowego leczenia rehabilitacyjnego proponuje się artroskopię barku, podczas której wykonuje się usunięcie zapalonej kaletki podbarkowej i akromioplastykę, czyli wyrównanie od spodu nierówności wyrostka barkowego. Po operacji niezmiernie ważnym elementem jest prawidłowo prowadzona rehabilitacja, której celem jest przywrócenie prawidłowej funkcji i kontroli mięśniowej barku.