(SLAP lesion, Bankart lesion)

Co to jest uszkodzenie obrąbka lub uszkodzenie SLAP?

Obrąbek panewki to element stawu przypominający oponę nałożoną na felgę – jest to tkanka miękka otaczająca panewkę łopatki. , Obrąbek stanowi „klin” wciśnięty pomiędzy panewkę łopatki i głowę kości ramiennej. W ten sposób obrąbek wypełnia przestrzeń pomiędzy bardziej płaską powierzchnią panewki i wypukłością kulki, czyli głową kości ramiennej – wpływa to na stabilność stawu łopatkowo ramiennego. Dodatkowo obrąbek jest okolicą, do której przyczepia się panewkowa część torebki stawu łopatkowo-ramiennego. W górnej części obrąbka przyczepiają się do niego również włókna ścięgna bicepsa, czyli ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia. Obrąbek może ulec oderwaniu od panewki łopatki. W zależności od okolicy, w której obrąbek uległ uszkodzeniu mogą występować różne objawy. W przypadku uszkodzeń w przedniej strefie (tzw. uszkodzenia obrąbka typu Bankarta) może to prowadzić do niestabilności przedniej stawu łopatkowo-ramiennego („wypadania barku”). Uszkodzenia obrąbka i przyczepu bicepsa w górnej strefie panewki – są to tzw. uszkodzenia SLAP (superior labrum anterior posterior), które najczęściej objawiają się bólem barku.

Przyczyny uszkodzenia obrąbka

Najczęstszą przyczyną uszkodzenia obrąbka jest uraz. Uszkodzenia obrąbka lub uszkodzenia SLAP dotyczą zwykle ludzi młodych. Podczas urazu głowa kości ramiennej przesuwa się gwałtownie względem panewki i uszkadza znajdujący się w pobliżu obrąbek.

Drugą grupą chorych, u których dochodzi do uszkodzeń obrąbka typu SLAP są sportowcy o aktywności ponad głową (np. tenisiści, siatkarze, piłkarze ręczni). U tych pacjentów ruch powtarzany wielokrotnie przez lata może powodować stopniowe przetarcie i oderwanie obrąbka od panewki łopatki.

Objawy uszkodzenia obrąbka

Najczęstszym objawem uszkodzenia obrąbka jest ból, zwykle nasilający się przy obciążaniu, próbie uniesienia ciężaru nad głowę, często przy aktywności sportowej ponad głową (tenis, siatkówka). Mogą także występować objawy niestabilności („wypadania barku”) lub przeskakiwania w stawie.

Diagnostyka uszkodzenia obrąbka

Najważniejszym elementem diagnostyki uszkodzeń obrąbka lub uszkodzeń SLAP jest bardzo dokładne badanie kliniczne. Szczególnie istotne są informacje uzyskane od pacjenta – mechanizm urazu, charakter dolegliwości, skuteczność rehabilitacji itd. Należy pamiętać, że uszkodzenia obrąbka relatywnie rzadko występują bez urazu. Testy kliniczne w kierunku uszkodzenia obrąbka są dodatkowym ważnym elementem diagnostyki. Informacje uzyskane podczas badania ortopedycznego muszą być skorelowane z badaniami obrazowymi: badaniem MRI barku lub w trudnych diagnostycznie przypadka artrografią CT lub artrografią MRI barku (badana wykonane z kontrastem dostawowym). Diagnostyka tych uszkodzeń bywa skomplikowana, ponieważ istnieją liczne odmiany anatomiczne obrąbka w strefie górnej panewki. To powoduje, że radiolodzy często opisują okolicę obrąbka jako potencjalne uszkodzenie SLAP – ze strony radiologa jest to sugestia, aby zwrócić uwagę na ten obszar – nie jest to często jednoznaczna diagnoza. Bardzo często jest to znalezisko przypadkowe, bez związku z głównym, realnym problemem pacjenta. Należy więc pamiętać, że nie każde uszkodzenie SLAP opisywane przez radiologa będzie wymagało leczenia chirurgicznego. Stąd tak ważne jest, aby ortopeda umiał odpowiednio zinterpretować badania obrazowe i skorelować te informacje z badaniem klinicznym pacjenta.

Leczenie uszkodzenia obrąbka

Możliwa jest próba leczenia nieoperacyjnego polegająca na rehabilitacji – celem fizjoterapii jest zmniejszenie bólu i przywrócenie funkcji barku, mimo istniejącego uszkodzenia mechanicznego – w ten sposób bark adaptuje się do niewielkiego uszkodzenia. Oznacza to, że drobne uszkodzenia obrąbka lub SLAP, jeżeli nie dają nasilonych objawów mogą być tolerowane przez pacjenta. W przypadku, gdy rehabilitacja nie przynosi oczekiwanych rezultatów i utrzymują się dolegliwości nieakceptowane przez pacjenta, konieczne jest leczenie chirurgiczne, czyli artroskopia barku. W czasie tej operacji najczęściej ponownie przymocowuje się oderwany obrąbek do panewki łopatki (czyli wykonuje się rekonstrukcję obrąbka), rzadziej wykonuje się tzw. tenodezę bicepsa, czyli przymocowanie ścięgna głowy długiej bicepsa do kości ramiennej, aby zlikwidować mechanizm pociągania obrąbka przez ścięgno. W przypadku wygojenia obrąbka, a więc przywrócenia prawidłowej budowy anatomicznej, możliwy jest powrót do sprawności kończyny.

Artroskopia barku